Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ekim ayı üretici ile market arasındaki fiyat değişimlerini, narenciye sektöründe yaşanan sorunları, aylık ve yıllık girdi fiyatlarındaki değişimleri değerlendirdi.
Ekimde üretici ile market arasındaki en büyük fiyat farkının yüzde 683 ile limonda görüldüğünü söyleyen Bayraktar, “Limondaki fiyat farkını yüzde 234 ile kuru soğan, yüzde 214,8 ile marul, yüzde 200,4 ile maydanoz, yüzde 197,8 ile kırmızı mercimek ve yüzde 191,4 ile elma takip etti” dedi. Bayraktar, üreticide 2 TL olan limonun markette 16 TL’ye satıldığını söyledi.
Ekimde en fazla domatesin fiyatı arttı
Market fiyatlarındaki genel tabloya değinen Bayraktar, ekim ayında markette 37 ürünün 21’inde fiyat artışı, 16’sında ise fiyat azalışı görüldüğünü belirtti. Bayraktar, “Ekim ayında markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 37,4 ile domates oldu. Domatesteki fiyat artışını yüzde 23,7 ile kuru incir, yüzde 17 ile yeşil mercimek, yüzde 16,1 ile nohut, yüzde 13,9 ile kuru fasulye takip etti. Markette fiyatı en çok düşen ürün ise yüzde 26,3 ile ıspanak oldu. Ispanaktaki fiyat düşüşünü yüzde 21,4 ile fındık içi, yüzde 18 ile yeşil fasulye, yüzde 17,6 ile kuru soğan ve yüzde 15,9 ile limon izledi” dedi.
Üretici fiyatlarındaki değişimi de açıklayan Bayraktar, “Ekim ayında üreticide 29 ürünün 9’unda fiyat artışı olurken, 16’sında fiyat düşüşü görüldü. 4 üründe ise fiyat değişimi olmadı. Geçen ay üreticide 4,46 TL olan limonun fiyatı yüzde 52,9 azalışla 2,10 TL’ye düştü. Limondaki fiyat düşüşünü yüzde 49,8 ile ıspanak, yüzde 43,8 ile yeşil soğan, yüzde 27,5 ile yeşil fasulye ve yüzde 18,1 ile kuru soğan izledi. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 71,2 ile domateste görüldü. Domatesteki fiyat artışını yüzde 20 ile kuru üzüm, yüzde 15,4 ile kabak, yüzde 9,2 ile elma ve yüzde 4,4 ile yeşil mercimek takip etti” diye ifade etti.
“Seraya geçiş ürün fiyatını aşağı yönde baskıladı”
Limonda mayer çeşidinin arzının artmasının limon fiyatlarında düşüşe yol açtığını belirten Bayraktar, “Yeşil soğan, ıspanak, yeşil fasulye arzındaki artışlar bu ürünlerin fiyatlarına düşüş olarak yansıdı. Kuru soğanda üretimin yüksekliğinin yanında ihracatın tamamen açılmaması ürün fiyatına aşağı yönde baskı yaptı. Domates ve kabak üretiminde tarladan seraya geçiş, ürün fiyatlarının artmasına neden oldu. Kuru üzüm fiyatı ise arz düşüklüğünün yanında TARİŞ’in açıkladığı fiyatla birlikte yükseldi. Yeşil mercimekte arzdaki azalmanın yanında talep artışı fiyatı yükseltti. Elmada hasadın yeni başlaması nedeniyle arzdaki düşüş fiyatlara artış olarak yansıdı” cümlelerine yer verdi.
Dalında ürün kalan ağaçlar kesildi
Limonda mayer çeşidinin arzının artmasının limon fiyatlarında düşüşe yol açtığını belirten Bayraktar, “Yeşil soğan, ıspanak, yeşil fasulye arzındaki artışlar bu ürünlerin fiyatlarına düşüş olarak yansıdı. Kuru soğanda üretimin yüksekliğinin yanında ihracatın tamamen açılmaması ürün fiyatına aşağı yönde baskı yaptı. Domates ve kabak üretiminde tarladan seraya geçiş, ürün fiyatlarının artmasına neden oldu. Kuru üzüm fiyatı ise arz düşüklüğünün yanında TARİŞ’in açıkladığı fiyatla birlikte yükseldi. Yeşil mercimekte arzdaki azalmanın yanında talep artışı fiyatı yükseltti. Elmada hasadın yeni başlaması nedeniyle arzdaki düşüş fiyatlara artış olarak yansıdı” cümlelerine yer verdi.
“Fiyat düşüklüğü fırsata çevrilmemeli”
Devletin müdahale alımları yapması gerektiğini ifade eden Bayraktar, “Tüccar ve sanayici de fiyat düşüklüğünü fırsata çevirmemeli. Kesilecek her bir ağaç artık yerine konamayacak, bu üretim dalından gelir elde eden herkes mağdur olacak. İhracatçıya destek verilmeli, yeni alternatif pazarlar bulunmalı, üretimin iç ve dış pazar talebine göre kontrollü bir şekilde yapılması sağlanmalı. Tarım ve Orman Bakanlığı narenciye ürünlerindeki analiz ücretlerini düşürmeli, biyolojik ve biyoteknik mücadele desteklerini artırılmalı. Kooperatifler ve Üretici Birlikleri özellikle pazarlama konusunda işlevsel hale getirilmeli” diye konuştu.
“Gübre destek miktarı artırılmalı”
Açıklamasında girdi fiyatlarındaki değişime de yer veren Bayraktar, piyasalarından alınan fiyat verilerine göre, ekimde 20.20.0 kompoze gübresinin eylüle göre yüzde 2, üre gübresinin yüzde 1,7, DAP gübresinin de yüzde 1,5 azaldığını, diğer yandan amonyum sülfat gübresinin yüzde 2,1, kalsiyum amonyum nitrat gübresinin de yüzde 1,1, oranında arttığını söyledi.
Geçen yılın ekim ayına göre, sadece üre gübresinde yüzde 0,9 azalış olduğunu kaydeden Bayraktar, “DAP gübresi yüzde 12,1, 20.20.0 kompoze gübresi fiyatı yüzde 9,9, amonyum sülfat gübresi yüzde 8,8, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 8,2, oranında arttı. Geçtiğimiz aylarda artış gösteren gübre fiyatları Ekim ayında az da olsa bir düşüş yaşarken, geçen yıla göre fiyatlar artış gösterdi. Kalite ve verimi artıran dolayısıyla gıda üretiminin ve üretici gelirinin artışını sağlayan gübre fiyatlarında istikrar sağlanmalı ve yıllar içinde çok düşük kalan gübre destek miktarı artırılmalı” dedi.
Mazot fiyatının son bir ayda yüzde 5,1 azalmasına rağmen son bir yıla göre yüzde 45,9 oranında arttığına dikkat çeken Bayraktar, “Tarımsal üretim faaliyetinin olmazsa olmazı mazot fiyatlarında istikrar sağlanması için üzerindeki vergiler düşürülmeli destekler artırılmalı. Besi yemi Ekim ayında Eylül ayına göre yüzde 1,7, süt yemi yüzde 0,9 azalırken, son bir yılda besi yemi yüzde 27,3 ve süt yemi yüzde 27,7 oranında arttı. Yem, elektrik zirai ilaç gibi girdiler de üreticiye makul fiyatlardan sağlanmalı ve tarımsal üretimde sürdürülebilirlik sağlanarak, üreticiyi ve tüketiciyi memnun edecek ürün fiyatlarına erişilmeli” diye konuştu.
