KPMG Türkiye’nin ülkemizdeki inşaat ve gayrimenkul sektörlerinin 2023 yılının dördüncü çeyreğindeki durumunu ortaya koyan ‘İnşaat ve Gayrimenkul Sektörel Bakış Raporu’ yayımlandı. Rapora göre, 2023 yılının son çeyreğinde Türkiye’de konut satışları toplamda 326 bin adet seviyesine gerileyerek düşüş trendini sürdürdü. 2024 ve sonrası için Türkiye inşaat sektörü reel büyümesinin yüzde 3,5-4,1 aralığında olması öngörülmesine rağmen, sektör değeri tarihsel zirvesinden uzakta seyretmeye devam ediyor. İnşaat sektörünün reel değerinin güncel projeksiyonlara göre ancak 2030 yılında 2017’deki seviyesini geçmesi bekleniyor.
KPMG’nin raporuna göre, Türkiye inşaat sektöründe 2023’ün son çeyreğinde şirketlerin ortalama yüzde 61,7’si faaliyetlerini kısıtlayan herhangi bir faktörün olmadığını belirtirken faaliyetleri kısıtlayan temel faktörlerden finansman sorunları, çeyrek boyunca aynı seviyelerde kalarak ortalama yüzde 28,4’lük payıyla girişimlerin önündeki en büyük engel olma özelliğini korudu. İkinci sırada gelen talep yetersizliği yüzde 14,6’lık ortalamaya sahip oldu. İnşaat sektöründe 2023’ün son çeyreğinde takipteki kredilerin nakdi kredilere oranları ise 2022’nin son çeyreğindeki ortalamadan gerileyerek, 2023’ün üçüncü çeyreğindeki ortalamadan ise daha yüksekte seyrederek yüzde 3,7 seviyesine geldi.
En çok konut satışı yapılan şehir İstanbul oldu
Türkiye’de konut satışları 2023’ün son çeyreğinde toplamda 326 bin adet seviyesine erişerek düşüş trendine devam etti. Son 10 yıllık dönemde zirve noktaya erişilen 2020’deki 1,5 milyon adetle kıyaslandığında, ağırlıklı olarak krediye erişimin zorlaşmasıyla konut satışları 2023’te 1,2 milyon adet ile zirvenin gerisinde kaldı. Son çeyrekte İstanbul 54 bin adet ile Türkiye genelinde en çok konut satışı yapılan şehir oldu. 2023 yılı üçüncü çeyreğinde kullandırılan konut kredisi tutarı bir önceki çeyreğe göre yüzde 63,8 azalırken tutarın geçmiş yıllarda üçüncü çeyrekteki tutarlarla aynı seviyede olduğu kaydedildi. Bu dönemdeki kullandırılan konut kredisi sayısının 33 bin adet seviyesine gerilemesiyle 2023 üçüncü çeyrekteki ortalama konut kredisi, konut bedellerindeki artışı yansıtacak şekilde 682 bin TL olarak hesaplandı. Konut kredilerindeki bakiye tutarlar incelendiğinde ise ilgili tutarın 2023 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 24 artış gösterdi.
Türkiye genelinde AVM ciro endeksleri incelendiğinde ise endeksin artış trendini devam ettirdiği görüldü. Ciro verimlilik endeksi, 2023 yılı son çeyreğinde 2022 yılı son çeyreğine kıyasla yüzde 85,9’luk nominal artış gösterdi.
Türkiye genelinde otel doluluk oranları azaldı
2023 yılı son çeyreğinde euro bazında İstanbul’da satılan günlük oda bedelleri, 2022 son çeyreğinde ve 2023 üçüncü çeyreğindeki tutarlara kıyasla azalma trendi gösterirken Antalya ilinde özellikle fiyatların tavan yaptığı yaz dönemine kıyasla fiyatlar son çeyrekte sezonsal olarak azalsa da geçmiş senenin aynı dönemine göre yüksek seyretti. Türkiye genelinde otel doluluk oranları hem geçmiş senelerin aynı dönemlerine hem de bir önceki çeyreğe oranla önemli ölçüde azalarak 2023 son çeyreğinde ortalama yüzde 59,6 oldu.
Sermaye piyasalarında toplamda 54 şirketin halka arzını gerçekleştirdiği 2023 yılında, GYO’ların 5 tanesi son çeyrekte Yıldız Pazar’da işlem görmeye başladı. 2023 yılında toplam 9 işlemde 16 milyar TL’lik büyüklüğe ulaşan GYO halka arzlarının büyüklük bakımından yüzde 64,9’u son çeyrekte gerçekleşirken Avrupakent GYO A.Ş.’nin halka arzı 2023’ün en büyük ikinci halka arzı olarak kaydedildi.
“Kredilere erişimdeki zorluk konut satışlarına olumsuz yansıdı”
Raporla ilgili değerlendirmede bulunan KPMG Türkiye İnşaat ve Gayrimenkul Sektörü Lideri Savaş Görkem Yapan, “2023 yılının son çeyreğine baktığımızda, özellikle bireysel konut kredilerine erişimdeki zorlukların konut satışlarına olumsuz yansıdığını ve konut satışlarının düşüş eğilimine devam ettiğini görüyoruz. Bu eğilimin, finansmana erişimdeki zorluklara paralel olarak 2024 yılında da benzer seyredeceğini beklemekteyiz. İnşaat maliyetlerindeki artışın hala yüksek seyrediyor olması ve aynı şekilde finansmana erişim sorunları sebebiyle sektörün reel büyüme hızının düşük kalmaya devam etmesi tahmin edilse de inşaat sektörü takipteki kredi oranlarının normalleşmesi olumlu olarak değerlendiriliyor” dedi.
