Doç. Dr. Onat, “Firmaların tüketicilerle tek mecra üzerinden iletişim kurmaları nedeniyle o mecra ortadan
GÜLCİHAN ALTINKAYA
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından 2 Ağustos tarihinde Instagram, Türkiye’de kullanıma kapatıldı. Uygulamaya getirilen erişim engeliyle birlikte sosyal medya kullanıcıları, dijital içerik üreticileri ve uygulama üzerinden satış yapan işletmeler alternatif mecralara yöneldiler. İletişim ihtiyacını karşılamak isteyen kullanıcılar, VPN gibi Instagram’a girmenin farklı yollarını denerken X, Facebook, Tiktok gibi alternatif sosyal medya uygulamaları ile Google ve Youtube reklamları ön plana çıktı. Ayrıca bu durum çok kanallı pazarlama stratejilerinin önemini bir kez daha ortaya koydu.
Yaşar Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ferah Onat, “Kurumların mutlaka resmi web sayfaları olmalı. Sosyal medya üzerinden satış konusunda ısrarlı olunacaksa başka dijital platformlarda da yer alınmalı. Eş zamanlı paylaşımlarla ya da dijital platforma özel kampanyalarla müşterilerle bağ kurmak gerekir. Satış sonrasında müşteriyle sıcak bağ geliştirip dijital platformlar dışında da iletişim kurulmaya çalışılmalı. İlk satışta müşteri ismi, telefonu, adresi alındıktan sonra gerek SMS gerek postalama yoluyla farklı iletişim kanallarıyla da bağlantı kurulmalı” dedi.
“Instagram son yıllarda ticaret hayatında bir tür lokomotif görevinde”
Erişim engeli nedeniyle 2 Ağustos sonrası planlanan, önceden ödenmiş reklam satın almalarının hedef kitleye ulaşmasının engellenmiş olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Onat, “Milyonlarca kullanıcı siteye giremediği için bu reklamlar sadece VPN aracılığıyla görüntüleme yapanlar tarafından görülmüş oldu. Satın alınmış reklam anlaşmalarının pek çoğu tüketicileri satın almaya yönlendiren uygulamalardan oluşuyordu. 2 Ağustos sonrasında ürünlerini Instagram üzerinden satan küçük üreticilere ulaşmak mümkün olmadı. Satıcılar yanında geçimini Instagram üzerinden sağlayan influencerların planlanmış reklam içeriği paylaşımları da paylaşılamaz ve de hedef kitle tarafından görülemez oldu. Şirketlerin Instagram yoğun içerik üreten influencerlarla olan iş birlikleri, bunlara yönelik etkinliklerde de iptaller oldu. Bir etkinlik iptalinde etkinliği düzenleyenler, yiyecek-içecek sağlayan firmalardan garsonlara, hatta taşıma işini yapan otobüse kadar pek çok kişinin geliri ortadan kalkmış oluyor. Otel, restoran rezervasyonlarında da ciddi bir iptal durumu olduğundan söz ediliyor. Burada firmaların tüketicilerle tek mecra üzerinden iletişim kurmaları nedeniyle o mecra ortadan kalktığında müşterilerin firmanın gerçekliğiyle ilgili algısı da değişmiş oldu. Müşteri deneyimi tasarımı yaparken bu tür bir sürecin oluşabileceğini göz önüne almak gerekir. Yani Instagram son yıllarda ticaret hayatında bir tür lokomotif görevi gören çok önemli bir mecra. Bunu yokluğunda daha fazla anlamış olduk” dedi.
“İnsanlar alternatif ortamlarda iletişim ihtiyaçlarını gidermeye çalıştı”
Internet kullanıcılarının iletişim ihtiyacının önemli bir kısmını kapsayan mobil aplikasyonların neredeyse son 15 yılda insanlarda bağımlılık haline geldiğini dile getiren Doç. Dr. Onat, “Tıpkı tütün ürünleri veya alkol bağımlılığı gibi. Bu bağımlılık nedeniyle insanlar daha önce kayıt bile yaptırmadıkları Facebook gibi alternatif ortamlarda iletişim ihtiyaçlarını gidermeye çalıştılar. Bu durum Instagram üzerinden iş yapan firmalar ve influencerlar için de geçerli. Müşterileriyle ya da takipçileriyle bağlantıyı tekrar kurmak için başka mecralara yöneldiler. Ancak bu durumda önceden X, Facebook, Tiktok gibi başka dijital iletişim platformlarında Instagram kadar çok içerik üreten ve takipçi kazanıp iletişim halinde olan firmaların ve influencerların takipçileriyle etkileşim kurmaya devam ettiklerini görmek mümkün” diye konuştu.
“Farklı iletişim kanallarıyla da bağlantı kurulmalı”
Bu tür bir durum her mecranın başına gelebileceğini ifade eden Doç. Dr. Onat, şunları söyledi: “Hatta teknik nedenlerle kapatılma olabilir, mecra sahibi kapatma kararı alabilir. Satış yapmak isteyenlerin satış sitelerinde mutlaka hesapları olmalı. Kurumların mutlaka resmi web sayfaları olmalı. Buradan müşterileriyle veya paydaşlarıyla kolay iletişim kurulabilecek sekmeler yaratılmalı. Sosyal medya üzerinden satış konusunda ısrarlı olunacaksa başka dijital platformlarda da yer alınmalı. Eş zamanlı paylaşımlarla ya da dijital platforma özel kampanyalarla müşterilerle bağ kurmak gerekir. Satış sonrasında müşteriyle sıcak bağ geliştirip dijital platformlar dışında da iletişim kurulmaya çalışılmalı. İlk satışta müşteri ismi, telefonu, adresi alındıktan sonra gerek SMS gerek postalama yoluyla farklı iletişim kanallarıyla da bağlantı kurulmalı. Müşteriler varsa mağazaya da ya da diğer satış yerlerine de yönlendirilmeli. Böylelikle tüketiciler firmanın dijital platform dışında da gerçek bir firma olduğu konusunda ikna olabilirler ve müşteri sadakati sağlanabilir. Satış deneyimine ve ürün/hizmet kalitesine odaklanarak uzun soluklu müşteri sadakati sağlamak için çalışılmalı.”
Satış yapan firmaların uzman desteği almalarının kaçınılmaz olduğunu söyleyen Doç. Dr. Onat, “Farklı mecralarda ve farklı zamanlarda gerçek zamanlı pazarlama gibi uygulamalar için bütçe ayırmaları da önemli. Influencerlarla iş birliklerinde markanın özellikleriyle ve ürünle uyum sağlayacak çok takipçili influencerlar yanında pek çok mecrada içerik üreten ama takipçileriyle sadakate dayalı iletişim kurabilen az takipçili ve itibarlı influencerlara da yatırım yapmaları tavsiye ediliyor. Instagram’ın kapatılmasında yaşananlar bu tür önlemlere işaret ediyor” diye konuştu.
“Teknoloji bağımlılığı toplumda ciddi sorunlara yol açıyor”
Tek bir dijital mecraya odaklanmak yerine farklı mecralar ve çoklu satış kanallarının çözüm olabileceğini ifade eden Doç. Dr. Onat, “Her zaman uzmanlar olarak bunu tavsiye ediyoruz. Ancak her mecranın kendine has iletişim ortamı, kuralları ve tüketicisi var. Oradaki ortama özgü iletişim içeriği oluşturmak, kampanyalar planlamak da tüketiciye verilen değeri gösterecek” dedi.
Instagram gibi uygulamaların kullanıcılarda bağımlılık yarattığını belirten Doç. Dr. Onat, “Gün geçtikçe kullanım süreleri uzuyor. Günde 1 saatten 7 saate kadar sürekli ekran başında olan, ekranı düşürmeyen her yaşta kullanıcı bulunuyor. Davranışsal bağımlılıklar arasında bulunan teknoloji bağımlılığı toplumda çok ciddi sorunlara yol açıyor. Yoksunluk hissi de bağımlılarda travmalar yaratabilir. Toplum olarak bu tür bağımlılıklarla mücadele etmemiz gerekiyor. Hatta dijital kumar siteleri pek çok insanımıza bu tür mecralardan ulaşıyorlar ve maalesef her yaşta her sosyal statüde köyden kente her yerde dijital kumar bağımlılıkları bulunuyor. Başkalarını gözetleme, lüks hayatlara özenme ve dünyayı Instagram’da gösterilen hayatlardan ibaret sanma yanılgısı da ciddi psikolojik bozukluklara yol açıyor. Bunlar bu tür platformların olumsuz yönleri. Ancak gün içerisinde psikoloğundan sporcusuna beslenme uzmanından yaşam koçuna pek çok insanın ürettiği içeriği okuyan, izleyen insanlar için de bu tür platformlar psikolojik olarak önemli bir destek mekanizması görevi de görüyor. Mecranın kapatılması bu iletişimdeki etkileşimini azaltıyor” ifadelerinde bulundu.
