Enflasyon rakamları gerek tüketici gerekse de üretici fiyatlarında beklendiği şekilde gerilemeye devam etti ancak aylık bazda gerileme oldukça yavaş gerçekleşiyor. Tüketici fiyatları 2023’ün ilk on ayında %55 artmışken, bu yılın ilk on ayındaki artış %39,77 oldu. Keza üretici fiyatları da 2023’ün ilk on ayında %38,70 artarken, bu yıl %27,17 oranında arttı.
TÜFE geçen yılın Ekim ayında %3,43 artarken, bu yılki artış %2,88 oldu. Üretici fiyatları da aynı dönemde %1,94’den %1,29’a geriledi. Bu gelişmeler sonucu yıllık bazda TÜFE %48,58’e gerileyerek azalma eğilimini devam ettirdi. Geçen sene Kasım ayında enflasyon %3,28 olarak gerçekleşmişti. Dolayısıyla bu yılın Kasım ayında bu rakamın altında kalacak enflasyon, azalma eğiliminin devamını sağlamış olacak.
ÜFE de bu yıl başından itibaren %27,17 artarak gerilemeye devam etti. Kira ve benzeri artışların hesabında kullanılan oniki aylık ortalamalara göre değişim oranları da TÜFE’de %62,02; ÜFE’de ise %43,93 oldu. 12 aylık ortalamalara göre geçen sene bu oranda TÜFE’de artış oldu ve geçen yıl %54,26 iken bu yıl %62,02’ye yükseldi. ÜFE’de ise gerileme görüldü. Geçen yıl bu oran %58,46 iken bu yıl Ekim’de bu oran %43,93’e indi.
2024 yılındaki gelişmeler bir önceki aylık artışların altında ya da üstünde kalınacağına göre değişim gösterecek. Kasım ve Aralık ayları 2023 yılında sırasıyla 3,28 ve %2,93 olarak gerçekleşmiş ve Aralık sonunda enflasyon %64,77 seviyesine gelmişti. Bu yıl gerilemenin devam etme ya da ettirilme olasılığı yüksek. Ancak bu gerileme uygulanan politikaların sonucu duraklayan ekonomi nedeniyle ortaya çıkmış olacak. Herkesin farkında olduğu gibi tasarruf yönünde atılmış herhangi bir ciddi adım gözükmüyor. Vergileri arttırıp, ekonomiyi daraltarak enflasyonla mücadele etme politikasına devam edileceği görülüyor.
Önümüzdeki 2 ay içinde yıl sonu enflasyonunun %50 seviyesine gelmesi için iki ayda fiyatların %7,32 artması gerekecek. Bu rakam ise aylık ortalama %3,59 artışa tekabül ediyor. Yıl sonu %45 için 2 ayda fiyatların %3,74 artması gerekecek ki bu da aylık ortalama %1,85 seviyesinde bir artış olması durumunda mümkün olacak. Bu da aylık artış ortalamasının geçen seneye göre %40 civarında azalması durumunda ortaya çıkacak. Geçen yıl son iki ayda fiyatlar aylık ortalama %3,105 artarak son iki ayda toplamda %6,3 artmıştı.
Aylık %1,85 seviyesinde bir ortalama artışı yakalamak mevcut konjonktür ve uygulanan yöntemler kapsamında zor olacak gibi gözüküyor. Aylık ortalama %3,59 da yüksek kalabilir. Dolayısıyla geçen ayki yazımda belirtiğimden farklı olarak yıl sonu enflasyonunun %45 ile %50 arasında olacağını tahmin ediyorum. Son 2 ay %2,5 ortalama artış olursa yıl sonu enflasyonunun %46,85 olarak gerçekleşmesi mümkün olacak.
Alttaki tabloda 2022 yılından itibaren aylık artışlar ve onun yanında da bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranları yer alıyor. Bu tabloyu her ay enflasyon verileri açıklandıkça güncelleyip sizlerle paylaşmaya devam edeceğim. Veriler ve değerlendirmenin TUİK rakamlarında göre yapıldığını da hatırlatmak isterim.
TÜKETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| Aylar | 2022 Aylık Artış | 2022 Bir önceki yıla göre artış | 2023 Aylık Artış | 2023 Bir önceki yıla göre artış | 2024 Aylık Artış | 2024 Bir önceki yıla göre artış |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ocak | 11,10 | 48,69 | 6,65 | 57,68 | 6,70 | 64,86 |
| Şubat | 4,81 | 54,44 | 3,15 | 55,18 | 4,53 | 67,07 |
| Mart | 5,46 | 61,14 | 2,29 | 50,51 | 3,16 | 68,50 |
| Nisan | 7,25 | 69,97 | 2,39 | 43,68 | 3,18 | 69,80 |
| Mayıs | 2,98 | 73,50 | 0,04 | 39,59 | 3,37 | 75,45 |
| Haziran | 4,95 | 78,62 | 3,92 | 38,21 | 1,64 | 71,60 |
| Temmuz | 2,37 | 79,60 | 9,49 | 47,83 | 3,23 | 61,78 |
| Ağustos | 1,46 | 80,21 | 9,09 | 58,94 | 2,47 | 51,97 |
| Eylül | 3,08 | 83,45 | 4,75 | 61,53 | 2,97 | 49,38 |
| Ekim | 3,54 | 85,51 | 3,43 | 61,36 | 2,88 | 48,58 |
| Kasım | 2,88 | 84,39 | 3,28 | 61,98 | ||
| Aralık | 1,18 | 64,27 | 2,93 | 64,77 |
Üretici fiyat endeksleri ve değişimler de çok önemli. Üretici fiyatları artışı yıllık bazda %32,24 seviyesine gerilemiş durumda. ÜFE’deki dokuz aylık artış %27,17. Yıl sonu yüzde 30 seviyesine inmesi için önümüzdeki 2 aylık artışın %2,22 olması gerekiyor. Bu da aylık ortalama olarak %1,10’luk bir artışa denk geliyor. Mayıs 2023’den beri bu derece düşük bir aylık üretici enflasyonu görmedik. Bakalım bu yıl gelişmeler ne gösterecek.
ÜRETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| Aylar | 2022 Aylık Artış | 2022 Bir önceki yıla göre artış | 2023 Aylık Artış | 2023 Bir önceki yıla göre artış | 2024 Aylık Artış | 2024 Bir önceki yıla göre artış |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ocak | 10,45 | 93,53 | 4,15 | 86,46 | 4,14 | 44,20 |
| Şubat | 7,22 | 105,01 | 1,56 | 76,61 | 3,74 | 47,29 |
| Mart | 9,19 | 114,97 | 0,44 | 62,45 | 3,29 | 51,47 |
| Nisan | 7,67 | 121,82 | 0,81 | 52,11 | 3,60 | 55,66 |
| Mayıs | 8,76 | 132,16 | 0,65 | 40,76 | 1,96 | 57,68 |
| Haziran | 6,77 | 138,31 | 6,50 | 40,42 | 1,38 | 50,09 |
| Temmuz | 5,17 | 144,61 | 8,23 | 44,50 | 1,94 | 41,37 |
| Ağustos | 2,41 | 143,75 | 5,89 | 49,41 | 1,68 | 35,75 |
| Eylül | 4,78 | 151,50 | 3,40 | 47,44 | 1,37 | 33,09 |
| Ekim | 7,83 | 157,69 | 1,94 | 39,39 | 1,29 | 32,24 |
| Kasım | 0,74 | 136,02 | 2,81 | 42,25 | ||
| Aralık | -0,24 | 97,72 | 1,14 | 44,22 |
Yukarıda yer alan üretici fiyatları ile ilgili tabloya baktığımızda, üretici fiyatlarının son altı ayda %2’nin altında kalmış olması sevindirici. Burada da 2023’ün Kasım ve Aralık aylarında %2,81 ve %1,14’lük aylık artışlar söz konusu. Geçen yıl son iki ayda üretici fiyatları %3,98 oranında artmış. Yukarıda belirttiğim gibi yıllık %30’un altına düşmesi için son iki ayda %2,22’den az artması gerekiyor. Şimdilik pek kolay olacağa benzemiyor. Dolayısıyla, gerek TÜFE, gerekse de ÜFE’de son iki ay, önemli bir baz etkisi sözkonusu olmayacağı için gerileme beklenen hızda olmayacak gibi gözüküyor.
