Dünyada patlak veren Rusya-Ukrayna Savaşı, Türkiye’yi yasa boğan deprem felaketi, genel seçimler ve dalgalı ekonomik göstergeler sektörü oldukça etkiledi. Öte yandan sektörde dikkat çeken bir diğer gelişme ise Airbnb ve günlük kiralık evler ile ilgili oldu
GÜLCİHAN ALTINKAYA
Turizm sektörü, geçtiğimiz yıl hem dünyada hem ülkemizde yaşanan gelişmeler sonucunda çalkantılı bir süreç geçirdi. Dünyada patlak veren Rusya-Ukrayna Savaşı, Türkiye’yi yasa boğan deprem felaketi, genel seçimler ve dalgalı ekonomik göstergeler sektörü oldukça etkiledi. Öte yandan sektörde dikkat çeken bir diğer gelişme ise Airbnb ve günlük kiralık evler ile ilgili oldu. Günlük kiralık evlerle ilgili yönetmelik, Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre, artık bir evi 100 günden kısa süreli kiraya verecek ev sahipleri, izin belgesi alacak ve bazı yükümlülükleri üstlenecek. Söz konusu karar 1 Ocak 2024’te geçerliliğe kavuşacak. TİCARET Gazetesi olarak hem alınan bu karar ile ilgili yorumlarını hem yeni yıl için sektör öngörülerini öğrenmek için turizm sektörüne sorularımızı yönelttik.
Günübirlik kiralık evler için alınan kararın otelcilik açısından olumlu olacağını ve haksız rekabetin önüne geçeceğini belirten sektör temsilcileri, 2024 yılı için turizm hareketliliğinin mart-nisan aylarında başlayacağı öngörüsünde bulundular.
“Otelcilik için pozitif bir yasa”
Günübirlik evlere ilişkin alınan kararın yasal şartlara uygun kiralanmayan evlerin önüne geçeceğini aktaran Skal İzmir Başkanı Güner Güney, “Şehir içindeki günlük kiralamaları engellenmesinin yanı sıra sahil beldelerinin özellikle villa ve rezidans yönünde hareketlenmesine yol açacak. Bu hareket turizm faaliyetlerinin arttırılmasına yönelik alındı. Daha önce birçok ruhsatsız kiralama yapılıyordu. Kimlik bilgileri yapılmıyor ve kalan kişilerin güvenilir olup olmadığı bilinmiyordu. Oteller ve acenteler olarak nasıl vergimizi veriyorsak kaçağın önüne geçmek için devlet böyle bir hamle yaptı. Ben otelcilik açısından çok olumlu ve faydalı buluyorum. Kaçak ve haksız rekabet önlenecek. Devlet de aynı otellerde olduğu gibi vergisini alacak. Yani bu otelcilik için pozitif bir yasa” dedi.
“Nisan ayından sonra önümüz açık”
Turizm sektörü açısından 2023 yılının istenilen şekilde geçmediğini belirten Güney, “Resort oteller için şubat ayı erken rezervasyon dönemiydi. Yaşanan deprem felaketi nedeniyle resort otellerde ve şehir otellerinde erken rezervasyonlarda sıkıntı yaşandı. Bu durum erken rezervasyonları oldukça etkiledi. Onun dışında seçim süreci, kurdaki devalüasyon, ekonomik zorluklar ve maliyet artışlarıyla beraber 2023 çok da istediğimiz gibi geçmedi. 2024’te yine 31 Mart’ta önümüzde bir yerel seçim var. Seçimin önünde Ramazan ayı var. Nisan ayından sonra önümüzün açık olduğunu ve güzel bir ivme kazanacağımızı düşünüyorum. Alınan önlemler zaten yavaş yavaş faydasını gösterir. Çok hissedemesek de bir rahatlama olduğunu düşünüyorum. Ama henüz sahaya yansımadı. 2024 Nisan ayından sonra bunun meyvelerini yiyeceğimizi düşünüyorum. Umudumuzu kaybetmiyoruz” diye konuştu.
“Yasal çerçeveye uygun kiralama yapılmalı”
Günübirlik evler için alınan kararın otelciler açısından çok olumlu olduğunu söyleyen Türkiye Küçük Oteller Derneği (TÜRKODER) Başkanı Ertan Ustaoğlu, “Sektörde bu açıdan haksız bir rekabet vardı. Bu durum bir şekilde düzeliyor. Herkes Airbnb ve günübirlik evleri belirli kurallar çerçevesinde yapacak. Bu bakımdan da otelciler için bu iyi bir haber. Sektörde günübirlik kiralık evler ve Airbnb tabi ki olmalı. Ancak gerekli yasal çerçeveye uyarak devam etmeliler. Alınan bu karar doğrultusunda bu şekilde yapmak zorundalar. Geçtiğimiz yıl bu durumdan oldukça muzdarip olduk. İşlerimizi baya düşürmüştü. Tabii yasal çerçevede yaptıkları zaman sektörde daha fazla hareketlilik olur” sözlerine yer verdi.
“İyi bir sezon bekliyoruz”
Turizmde her sene bir sonra senin daha iyi olmasını istediklerini belirten Ustaoğlu, “Daha iyi olacağını düşünüyoruz. Aslında enerjimizi hep ona veriyoruz. Geçen sene hareketlenme temmuz ortalarında başladı. Fakat ondan sonra sektör toparlandı. Seneye daha iyi olacağını düşünüyoruz. Çünkü bu Airbnb’lerle ilgili prosedür değişti. Ülke bazında bu sene yabancı turist daha fazla geldi. Bu yüzden daha iyi bir sezon bekliyoruz. Normalde turizm hareketliliği ülkemizde mart sonu nisan başında başlıyor. Bu bakımdan aslında yerel seçimlerin sektörü çok etkileyeceğini düşünmüyorum. Yani geçen seneki gibi bir etki olmayacaktır. Nisan başı itibariyle yurt dışından gelen konuklarla turizm hareketliği başlar. Turizmci olarak her zaman umutluyuz ve aynı zamanda hazırız” diye ifade etti.
“Güvenlik açığı ortadan kalkmış oldu”
Açıklanan yasayı sektörün beklediğini ve son derece olumlu olduğunu aktaran Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (POYD) Bodrum Temsilcisi Yiğit Girgin, “Kayıt dışı kiralık evlerin kayıt altına alınması hem sektör hem o bölgede yaşayan halk için pozitif bir gelişme. Bu bölgelerde yaşayanların ve yatırımcılarının alınan karardan memnun olacaklarını düşünüyorum. Çünkü burada güvenlik açığı ortadan kalkmış oldu. Devlet açısından vergisel bir kayıp kaçak önlenmiş oldu. Sektör içerisinde varlığı olan fakat sektörde sanki hayalet oda gibi değerlendirilen bilmediğimiz odalar ortadan kalktı. İlk etapta otel fiyatlarına olumlu yansıyacak. Otellerdeki istihdamı ve oradaki iş birliklerine olumlu yansıyabilir. Bunun yanı sıra yerel halkın evlerini kiralamada veya kiralık bulmada yaşadığı sıkıntılar ortadan bir nebze de olsa kalkacak. Çünkü burada engelleyici ve caydırıcı kanun maddeleri var. Yasanın ilk etapta uygulanabilirliğinin nasıl olacağını görmek lazım” ifadelerinde bulundu.
“Eşit bir noktada değiliz”
Ev kiralama sektörüyle ev pansiyonculuğunun birbirinden farklı süreçler olduğuna değinen Girgin, “Airbnb ve türevlerinin daha sıkı denetlenmesi bu noktada kabul edilebilir. Çünkü eşit bir noktada değiliz. Milyon dolarlık bir yatırım yapıp milyar dolarlık bir sektör yaratabilmek kolay bir iş değil. Çok emek istiyor. Bunun karşılığında birtakım girişimlerle mevcuttaki evimizin kiralanabilir hale gelmesi ve bunun yabancı turist olarak nitelendiğimiz kişilerin turizm dışında konaklama yapması pek iyi bir sonuç vermez. Bu durum turistik faaliyetlerle alakası olmayan bir konumda. Bunun kayıt altında oluyor olması en doğrusu. Bu şartlarda sektör bir nebze olsun güvenli hale geliyor. Ev konaklama sektörüne baktığınızda burada bir hizmetten bahsedemeyiz” sözlerine yer verdi.
“Zor bir ekonomik yıl geçireceğiz”
Ekonomik şartlardaki zorluğun 2024’te devam edeceğini dile getiren Girgin, “Kemer sıkma politikaları doğrultusunda mevcut durumu daha da zorlanarak geçirebiliriz. Bu noktada yabancı turistten başka çare yok gibi duruyor. İç pazardaki alım gücünün düşük olması ve maliyetlerin yüksek olması sektörü en başta olumsuz etkileyen sebeplerden biri. İç pazarın alım gücünün bir nebze de olsa şu anda kestirememekle beraber aşağı yönlü olacağını düşünüyorum. Bununla beraber malzeme maliyetlerin artarak enflasyonun üzerinde, açıklanan enflasyonun üzerinde artarak devam edeceğini düşünüyorum. İş gücü maliyetleri, işletmeleri en çok zorlayan sebepler olacak. 2024 yılında 2023 yılının rakamlarını koruyup üzerine çıkabiliyor olmak bir başarı unsuru olacak. Çünkü zor bir ekonomik yıl geçireceğiz. Umuyorum planladığımızın üstünde başarılı bir yıl olur. Hedeflerimiz ve beklentimiz her zaman pozitif” sözlerine yer verdi.
“Yaza daha hareketli girebiliriz”
Yerel seçimlerin konaklama sektörünü olumlu veya olumsuz etkileyebileceğini belirten Girgin, şunları söyledi: “Çünkü bazen yarış devam ettikçe turizm hareketliliği devam edebiliyor. Ama seçim sonrasında dövizdeki hareketlilik ve ekonomik kriterlerin sinyalleriyle yurt dışı pazarının hareketlenmesiyle yukarıya doğru ivme kazanacağını düşünüyorum. Şu anda yurt dışı için konuşmak erken. Ön rezervasyonlar gelmeye devam ediyor. Ama martın ilk haftasında Berlin Fuarı var. Ondan sonra tablo netleşmeye başlayacak. Geçen sene çok iyi gidiyordu. Deprem döneminde maalesef hem üzüldük hem oturup ağladık hem de ticari olarak sektör olarak yara aldık. Ama seçime kadar çok hızlı akan bir trafik oldu. Seçimin ikinci tura kalmasıyla bu trafik düşmüştü. Şimdi bu seçimde böyle olmayacağını bildiğimiz için yaza daha hareketli girebiliriz. Maliyetler satış politikalarını ve fiyatları etkileyecek. Özellikle İngiltere’de Türkiye özelinde iştah açık. Ege’de, Muğla’da, Antalya’da İngilizlerin yoğun bir talebi var. Bunu yakalayabilmek önemli.”
“Oteller pek çok sorumluluk altında”
Açıklanan yasanın haksız rekabeti önleyici ve turizm sektörüne yatırım yapan paydaşların haklarının korunması yönünde bir adım olduğunu söyleyen Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği (ETİK) Başkanı Mehmet İşler, “Airbnb’deki gelir direkt yurt dışına gidiyor. Böylece devletin burada vergi kaybı oluyordu. Ayrıca otelciler bir otel yapabilmek için 154 tane imza alırlarken bugün Airbnb insanların kişisel dairelerini vererek hiçbir prosese uymayan ve onay almayan bir şekilde ticari faaliyet yapıyordu” diye konuştu.
Otellerin istihdam, temizlik, mutfak ve resepsiyon, güvenlik gibi pek çok sorumluluk altında olduğunu ifade eden İşler, “Oysa günübirlik evler ve Airbnb’ler bu sorumlukları taşımıyordu. Bu haksız rekabet de bu yasağı ortadan kaldırmış oluyor. Otellerde güvenlik kameraları var, aynı zamanda kimin kaldığına dair kimlik bildirim kanunu var. Buralarda kalanlar Ne güvenlik kamerası ne de kimlik bildirim kanunu ait oluyorlardı. Bu da bir ülkede güvenlik zafiyeti oluşturuyor. Bu yasa bunu da düzenlemiş oldu. Otelciler olarak rezidansın veya ikinci konut dediğimiz bu yerlerin kiralanmasına karşı değiliz. Sadece bunlar güvenlik, vergi ve kimlik bildirim gibi kanuna tabi olsun. Otelcilerin sahip olduğu bütün sorumlulukları ve edinimleri yerine getirsinler. Böylece otelcilerle bunların arasındaki haksız rekabet ortamı kaybolsun. Bu yasa da adaleti sağlama açısından önemli” diye konuştu.
“Turizmci, maliyetlerini satış fiyatlarına eklemek zorunda kalıyor”
2023’ün ilk aylarının turizm açısından olumsuz geçtiğini hatırlatan İşler, “Türk turizmi artık kırılganlık eşiğini geçtiği için koskoca bir endüstri haline geldi. Kısa zamanda bunu bertaraf etti ve bütün bu olumsuzluklarla başlayan 2023 yılı Türkiye’deki turizm için son zamanların en iyi yılı olarak karşımıza çıkacak. 2023 yılında tahmini hedefimiz aralık ayı sonu itibariyle 58 milyon turist 54 milyar dolar gelir elde etmek. Şu anda zaten ekim verilene göre, 54 milyon turiste ulaştık. Bu rakamlar Türk turizminin tüm turizm tarihindeki en iyi rakamları. Pandemiden önceki rakamları yakalamış ve geçmiş olacağız. 2024 yılında olağanüstü bir durum olmazsa 2023’ü geçebiliriz. Fakat dünyada olduğu gibi ülkemizde de maaliyetler çok yükseliyor. Turizmciler ayakta kalabilmek için maaliyetlerini satış fiyatlarına eklemek zorunda kalıyor” dedi.
“Tatil bir lüks değil ihtiyaç”
İşler, erken rezervasyonun önemine vurgu yaparak şunları söyledi: “Tatilin bir lüks değil ihtiyaç olduğu mantığından yola çıkılarak vatandaşların tatil yapma haklarının azalmaması veya kısıtlanmaması için TÜRSAB, TÜROFED ve Kültür ve Turizm Bakanlığı olarak başlattığımız erken rezervasyon kampanyalarından faydalanmalarını istiyoruz. Çünkü erken rezervasyon kampanyaları yüzde 40-50’lere varan fiyatlarla ön satış. Yabancı turist nasıl tatilini bir yıl önceden planlıyorsa, istediği tarihte rezervasyon yapıyorsa ve ekonomik fiyatlardan faydalanıyorsa Türk vatandaşlarımız, iç pazardaki kendi vatandaşımızın da ekonomik fiyatlardan faydalanmalarını istiyoruz. Böylece yaz geldiğinde fiyatları yükseleceğini, maaliyetlerini artacağını düşününce bu artışlardan etkilenmemeleri için şimdiden bu kampanyalardan faydalanmalarını isteriz.”
“Bu yıl sezonu erken açabiliriz”
Seçim zamanlarında insanların oy kullanacakları için turizm hareketliliği içine girmediğini ve bunun da turizm sektörüne negatif yansıdığını belirten İşler, “2023’te de seçimlerinde sektör bundan etkilendi. Bunu bir başka benzerini 2024’teki yerel seçimlerde göreceğiz. Beklentimiz marta kadar insanların dur-bekle-gör stratejisinde gideceği yönünde. Yılın ilk üç aylarında hareketliliğin azalacağını öngörüyoruz ama seçimlerden sonra artık taşlar yerine oturacağı için vatandaşlar bir öngörü sahibi olabilecek ve bütçelerine göre planlamalarını yapacaklar. Bu sene nisan ayındaki bayramla beraber sezonun erken hareket edeceğini öngörüyoruz” diye ekledi.
