Batı’da doygunluğa ulaşan özel kredi piyasası, yüksek getiri arayışıyla yönünü Afrika, Latin Amerika ve Türkiye gibi gelişmekte olan pazarlara çevirdi
Naz Tükel
Angola açıklarında, Atlantik kıyısına uzanan boru hatları ülkenin yeni yakıt rafinerisine bağlanıyor. Bu proje sadece Angola’nın enerji bağımsızlığı hedefini değil, aynı zamanda bankalar yerine özel kredi fonlarıyla finanse edilen yeni yatırım modelini de temsil ediyor.
Reuters’ın özel haberine göre; Emerging market’lere özel sermaye sağlayan İngiltere merkezli Gemcorp’un kurucu ortağı Felipe Berliner, “Biz son çare kredi vereni değiliz; bazen tek çare biziz,” diyerek özel sermayenin gelişmekte olan ülkelerdeki rolünü özetliyor.
Geleneksel banka kredilerinin yavaşladığı, ikili yardımların azaldığı bir dönemde, yatırımcıların getiri arayışı özel kredileri öne çıkarıyor. PIMCO’nun gelişmekte olan ülkeler portföy yöneticisi Pramol Dhawan, bu eğilimi “küresel sermaye yeniden tahsisinin başlangıcı, bir paradigma değişimi” olarak tanımlıyor.
PIMCO son beş yılda 140 emerging market işleminde 30 milyar dolar kaynak sağladı. Bu yıl özel kredi hacmini yüzde 30 artırarak 10 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor.
Batı doygun, gelişen piyasalar fırsat dolu
Bank for International Settlements (BIS) verilerine göre özel kredi varlıkları 20 yılda 200 milyon dolardan 1,2 trilyon doların üzerine çıktı. Ancak bu pastadan gelişmekte olan ülkelerin aldığı pay hâlâ yüzde 10’un altında.
ABD ve Avrupa’da marjlar daralırken, rekabet ve risk artıyor. JPMorgan CEO’su Jamie Dimon ve IMF yetkilileri, bazı özel kredi fonlarının kırılganlaştığı uyarısında bulunuyor. Buna karşın, gelişmekte olan ülkelerde hem bankalarla rekabet düşük hem de projeler “gerçek anlamda finanse edilmeye değer” olarak görülüyor.
Londra merkezli Ninety One yatırım fonu yöneticisi Matt Christ, “Gelişmekte olan piyasa şirketleri temelde daha temkinli hareket ediyor. Batı’daki fiyatlamalar mükemmellik üzerine kurulu, oysa burada hâlâ gerçek getiri fırsatları var,” diyor.
Christ’e göre gelişen piyasalarda getiri farkı 150–300 baz puan daha yüksek ve risk çoğu zaman kredi notlarının yansıttığından daha düşük. Firmanın özel kredi portföyü şu anda 8 milyar dolar düzeyinde; hedef 15 milyar dolara çıkmak.
Gramercy Capital Solutions Başkanı Gustavo Ferraro da benzer şekilde, “Artık ABD piyasası referans değil. Yatırımcılarımız getiri ve korelasyondan bağımsız çeşitlilik istiyor,” diyerek sermayenin yön değiştirdiğini vurguluyor. Gramercy son beş yılda özel kredi hacmini ikiye katlayarak 4,8 milyar dolara çıkardı; yatırımlarının odağında Latin Amerika, Türkiye ve Afrika yer alıyor.
Türkiye’de ise yüksek enflasyonla mücadele kapsamında kredi genişlemesinin sınırlanması, özel krediyi önemli bir alternatif haline getirdi.
Sadece bankaları değil, sistemi de dönüştürüyor
Gelişmekte olan ülkelerdeki özel kredilerin büyük bölümü varlık teminatlı yapıda. Bu model, yatırımcılara şirket hisselerinden projelerin doğrudan kontrolüne kadar geniş güvence imkânı sunuyor.
Angola’daki yeni rafineri projesi bu yapının somut örneklerinden biri. 60 bin varil/gün kapasiteye ulaşması planlanan tesisin 475 milyon dolarlık ilk fazı, büyük ölçüde Gemcorp tarafından finanse edildi. Şirket ayrıca Kenya’da bir rüzgâr enerjisi santrali, Angola’da su arıtma sistemi ve Angola–Namibya arasında enerji iletim hatlarına yatırım yaptı.
Gemcorp verilerine göre, gelişen ülkelerdeki özel kredi finansmanının yüzde 67’si büyük veya orta ölçekli şirketlere, yüzde 22’si ise kamuya veya kamuya bağlı projelere gidiyor. Firma şu anda Suudi Arabistan’daki orta ölçekli şirketleri hedefleyen 1 milyar dolarlık yeni bir fon hazırlığında.
Berliner, “Bu şirketler yeterli finansmana ulaşamıyor, büyümelerini sürdürebilmek için esnek sermayeye ihtiyaçları var,” diyor.
Yeni dönemin finans modeli
Geleneksel tahvil yatırımcıları, özel kredinin büyümesinin kendi alanlarını daraltmasından endişeli. Bazı uzmanlar ise olası bir borç yapılandırması durumunda bu fonların nasıl hareket edeceğinin belirsizliğine dikkat çekiyor.
İngiltere Aston Üniversitesi’nden hukuk profesörü Daniel Cash, “Bu piyasalar çok daha opak. Büyük bir yeniden yapılandırma gerektiğinde özel kredinin nasıl tepki vereceğini bilmiyoruz,” uyarısında bulunuyor.
Yine de sektör temsilcileri, özel kredinin sadece bankaların yerini almakla kalmadığını, tamamen yeni bir finansman ekosistemi yarattığını savunuyor. Gramercy’den Ferraro, “Biz artık bankaları taklit etmiyoruz; daha önce hiç olmayan bir alan inşa ediyoruz. Gelişmekte olan ülkeler için özel çözümler üretiyoruz,” diyor.
