Hiç bir veri-zaman ve anlaşmaya atıf yapmadan konjonktürel tarihi gelişmelerle gelinen noktada geçmişteki idare şekillerini içine alarak ulus devlet sistemindeki değişimleri, ülkelerin idari biçimleri ve ilgili toplumlarının tepki veya tepkisizliklerini göz ardı ederek dahi kavrayabilmek hayli güçtür.
Kaldı ki uzun süreçlerin takip ve tahlilinin bireylerin hatta nesillerin ömür sürelerini kat be kat aşan zaman aralıklarında ancak uzun soluklu zeminlere dayanan sürdürülebilirliklerin hükmü tayin edici oluyor.
Merak eden zihinlerin yeterli olmayan bilgi ve veriler ile varabilecekleri neticelerin sınırlılığında çok yönlü münasebetlerde anlık zuhuratların ateş düştüğü yeri yakar misali gelir geçer havadis etkisinden ibaret sayılması olağandır.
Tabiat olayları gibi büyük ve etkileyici olanlarından beşeri münasebetlerin toplumsal ve bireysel enerji yapılarına kadar etkileşimi döngüsel akışı yaratır. Akışa tabi olmak hiç bir şekilde “aynı nehirde iki kez yıkanılmaz” ile “tarih tekerrürden ibarettir” zahiri tenakuzunu bünyede birlikte barındırıyor olmaya mani değildir.
Merkezden çevreye yayılan halkaların kesafetini kaybetmesine rağmen çeperlerinin genişlemesi hadisesinde olduğu gibi düzenli veya düzensiz değişimleriyle toplumsal münasebetleri de kesin bir siyah-beyaz karşıtlığından öte gri tonları ile görebilme yetisi önemlidir.
Tabiat olayları(deprem, sel, kuraklık, salgın, yangınlar) gibi ani afetler, İnsan tarafından tetiklenen(savaş, göç, çevre kirliliği) gibi hadiseler henüz dumanı tüterken kitlelerce sükunetle karşılansa dahi “zaman her şeyin ilacı” sözünün acısını çıkarırcasına ardından sökün edecek ilgili sosyal dip dalgaları muhtemeldir.
Devlet sistemi idari müştereğindeki sızıntılar uluslar arası arenada mevcut gelişmelerle yaygın kitleler nazarında Türk mizahının “Hayali Küçük Ali”nin kukla oyununu her vesile ile hatırlatır vaziyet alıyor.
Toplumlar ve bireyler ile aralarındaki münasebetler haliyle ilgili idare mekanizmalarına tesir edecek biçimde her türlü ihtilaf ihtimalini doğurmaya meyilli, fazlası ile politik, bencil, kavgacı, olumsuzluğa yatkın bir cinnet halini test eder mahiyette idareciler ve kamusal alanlar yaratıyor. Umarız toplumsal belirsizliklerin ayyuka çıktığı bir uyumsuzluk dönemi devletler üzerinden jeopolitik sınırların değişimine sıcak savaşlar vasıtasıyla sebebiyet vermez.
