Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2024 yılı Aralık ayında bütçe rakamlarına göre, bütçe 829,2 milyar lira açık verdi ve toplam ilk 12 ayın açığı 2.106,145 milyara yükseldi. Aralık ayı gelirleri 877,577 milyar, giderleri ise 1.706,788 milyar olarak gerçekleşti. Gelirlerin %8,6’sı 707.754 milyar lira olarak vergi gelirlerinden oluşurken faiz dışı giderler 1.631,535 milyar, faiz giderleri de 75,253 milyar lira oldu. Geçen yıl Aaralık ayı faiz giderleri 42,332 milyar lira idi.
2024 yılında bütçe giderleri %63,6 artarken gelirlerinin %66,5 arttığı dikkat çekiyor. Faiz giderleri geçen yıla göre %88,3 artarak 674,615 milyardan 1.270,455 milyara yükselmiş bulunuyor. 2024 yılı bütçesinde toplam faiz giderleri 646,1 milyar’dan 1.254 milyara %94 oranında artacak şekilde programlanmış durumda. Bu da yaklaşık aylık 100 milyar lira faiz gideri anlamına geliyor. 2024 sonu itibarıyla gerçekleşen toplam açık 2.106,145milyar olurken, ortalama aylık açık 175 milyar lira olarak gerçekleşmiş durumda.
2024 yılının giderlerinin iki büyük kalemini %58,88 ile personel giderleri ve cari transferler oluşturuyor. Personel giderleri %101,27 artarak 1.24,6 milyardan 2.665 milyara yükselerek giderlerin %24,04’ünü; cari transferler ise %62,8 artarak 2.373 milyardan 3.863,6 milyara yükselerek toplam giderlerin %34,84’ünü oluşturdu. Giderler içinde faiz giderlerinin payı da %11,46 seviyesinde.
Bütçenin toplamda %66,5 oranında artan gelirleri içinde vergi gelirleri %62,3 artarak 4.501 milyardan 7.304 milyara yükselirken, toplam gelirlerin %84,25’ini oluşturdu. Geçen yıl bu oran %87,1idi.
Aşağıdaki tabloda 2023 ve 2024 yıllarına ait 2024 yılı bütçe kalemlerindeki gerçekleşmeler ve artış oranları yer alıyor.
2023-2024 OCAK -ARALIK BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ
| (milyon) TL | 2023 | 2024 | Artış |
|---|---|---|---|
| Bütçe Giderleri | 6.588.016 | 10.777.009 | 63,59% |
| Faiz Hariç Giderler | 5.913.401 | 9.506.553 | 60,76% |
| Personel Giderleri | 1.324.584 | 2.665.963 | 101,27% |
| SGK Devlet Primi | 185.783 | 332.157 | 78,79% |
| Mal ve Hizmet Alımları | 453.895 | 744.865 | 64,10% |
| Cari Transferler | 2.373.847 | 3.863.599 | 62,76% |
| Sermaye Giderleri | 544.011 | 943.100 | 73,36% |
| Sermaye Transferleri | 858.256 | 640.357 | -25,39% |
| Borç Verme | 173.025 | 316.513 | 82,93% |
| Faiz Giderleri | 674.615 | 1.270.455 | 88,32% |
| Bütçe Gelirleri | 5.207.566 | 8.670.863 | 66,51% |
| Genel Bütçe Gelirleri | 5.097.258 | 8.439.045 | 65,56% |
| Vergi Gelirleri | 4.501.109 | 7.304.863 | 62,29% |
| Teşeb. ve Mülkiyet Geliri | 133.137 | 135.593 | 1,85% |
| Özel Gelirler Bağışlar | 24.987 | 175.283 | 601,49% |
| Faizler, Paylar ve Cezalar | 413.162 | 787.914 | 90,70% |
| Sermaye Gelirleri | 17.507 | 23.665 | 35,18% |
| Alacaklardan Tahsilat | 7.356 | 11.727 | 59,43% |
| Özel Bütçeli İd. Gelirleri | 85.135 | 187.878 | 120,68% |
| Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Gelirleri | 25.174 | 43.941 | 74,55% |
| Bütçe Dengesi | -1.380.450 | -2.1 06.145 | 52,57% |
| Faiz Dışı Denge | -705.835 | -835.690 | 18,40% |
- Yukarıdaki tablodaki cari transferlerin alt kalemlerine baktığımız zaman 3.863,6 milyar liralık giderin 456,5 milyar lirası görevlendirme gideri ve bu rakamın 296,9 milyar lirası da KİT görevlendirme giderleri;
- 1.027 milyardan %69,86 artarak 1.744 milyar liraya çıkan hazine yardımları, – ki bu son rakamın içinde 636,7 milyar lira devlet sosyal güvenlik katkısı yer alıyor.
- 267,8 milyar lira SSK 5 puan indirimi giderleri; 109,3 milyar lira da emeklilere ek ödeme bulunuyor.
- Tarımsal destekleme ödemelerinin de %20,4 artarak 63,3 milyardan 91,5 milyara yükselmiş olması artış oranının azlığı nedeniyle dikkat çekiyor.
- Hane halkına yapılan diğer transferler %21,9 azalarak 229,3 milyardan 179 milyara gerilemiş bulunuyor.
- Sermaye giderleri %25,39 azalarak 858,2 milyardan 640,4 milyara; borç verme işlemleri %82,93 artarak 173 milyardan 316 milyara yükselmiş durumda. Bu kalemde KİT sermayesinin 121 milyardan 238 milyara yükselmiş olması bu artışın başlıca nedeni olarak gözüküyor.
- Gelir kalemlerine baktığımızda birinci sırada 694 milyardan %120 artarak 1.527milyara yükselen Gelir Vergisi,
- İkinci sırada %56,3 artarak 928,2 milyardan 1.451,3 milyara yükselen Özel Tüketim Vergisi;
- Üçüncü sırada da %93,4 artarak 706 milyardan 1.366 milyara yükselen Merkezi Yönetim Dışı Vergi Gelirleri yer alıyor.
- Dördüncü sırada %40,5 artarak 949 milyardan 1.333 milyara yükselen İthalde alınan Katma Değer Vergisi;
- Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi de 505,5 milyardan %96,37 artışla 992 milyara yükselmiş bulunuyor.
- Özel Tüketim vergisi alt kalemlerinde motorlu taşıtlardan alınan ÖTV %21,84 artarak 441 milyardan 537 milyara; petrol ve doğalgaz ürünlerinden alınan ÖTV %130,4 artarak 172,8 milyardan 398 milyara; alkollü içeceklerden alınan ÖTV %52,08 artarak 69 milyardan 105 milyara; tütün mamullerinden alınan ÖTV %75,12 artarak 176 milyardan 309 milyara; dayanıklı tüketim ve diğer mallardan alınan ÖTV de %48,67 artarak 60 milyardan 89 milyara yükselmiş durumda.
