Bitkilerin bizim dilimizde adlandırılması bazen gülünç rastlantılardan kaynaklanıyor. Hoş “Hydrangea” bitkisini ortanca yapmışız; bunu affedebiliriz belki de, telgraf çiçeğine ne demeli? Latince adı Tradescantia olan telgraf çiçeği adını baba-oğul aynı isme sahip olan John Tradescant’dan almış biz de, döndürüp dolaştırıp telgraf çiçeği yapmışız. Diyeceksiniz ki, durup dururken telgraf çiçeğini nereden buldun? Bitkiyi telgraf çiçeği olarak ansak da, çiçeği ihmal edilebilir güzellikte ve boyutta; bu nedenle çiçeği neredeyse görünmeyen bir bitkiyi çiçek olarak anmak hep garibimize gidiyor. Bunu sizlerle paylaşmak istedik çünkü, ekmek-dikmek, bitki-çiçek gibi kelimeler ne yazık ki birbirine çok karışıyor.
İkincisi de, çelik alma mevsimindeyiz ya. İşte telgraf bitkileri de çeliğin kralıdır. Neden derseniz, gribin iyileşmesi gibi 2 haftada suda, 15 günde toprakta kök veriyor. Yeni başlayanlar için bakımı, çoğaltımı çok kolay. Yıllık bitkilerin yanına, balkonluklara rahatlıkla korkmadan dikin. Bitkinin tek korktuğu soğuktur.
Genel olarak 10 derecenin altından pek hazzetmedikleri aklınızda kalsın. Yalnız bu sene, bizim bahçemizde hayata 2 tanesi dona rağmen tutundular, şu anda bayağı erişkin bitki haline geldiler. Wikipedia’ya göre damat pijaması da denilen, T. zebrina ise 15 derecenin altında soğuktan etkilenmeye başlar.
Her ne kadar bakımı kolay bitkilerdir desek de, aklınızın bir köşesinde kalacak ufak tefek ipuçları vermeden yazımızı sonlandırmayalım. Telgraf bitkisi genel olarak güneşten, parlak ışıktan hoşlanır. Bunun yanında beyaz çeşitleri ya da alacalı olanlarının yaprakları fazla güneşte yanabilirler(T. fluminensis gibi). Yazın bahçede, bol güneşli bir bölgede, hele de geçirgen toprak varsa, telgraf bitkisini bol bol sulayabilirsiniz. Bitkiniz gölgede ise, ya da kışın bitkinin büyümesi en alt seviyede seyrediyorsa, bitkinin toprağının sulamalar arasında kuruması gerekir.
Telgraf bitkisi, havanın fazla neminden ya da kuruluğundan pek etkilenmez. Endemik olduğu bölgelerde (Kanada’nın güneyinden Arjantin’in kuzeyine kadar olan bölgede), genellikle yüksek nem olduğunu da unutmayalım. Biz, topraklarının da fazla gübrelenmesine gerek olmadığını düşünüyoruz. Zaten çok hızlı büyüyen bitkimizde asıl sorun, alt taraflardaki yaprakların kuruması ve kelleşmesidir. Bu durumda acimadan boğumların hemen üzerlerinden verev olarak budayarak bitkiye tekrar canlı hale getirmelidir.
Telgraf bitkisinin, siz istiyorsanız telgraf çiçeğinin diyebilirsiniz, üyesi olduğu “Commelinaceae” cinsinin içinde şimdilik 85 bireyi tanımlanmıştır. “Callisia”, “Murdannia”lar da aynı ailedendir. Bir ya da iki sene sonra, artık bitkiniz iyice kelleşmiş, cansızlaşmış ise bütün dallardan uzunlukları 15 cm. kadar olan çelikleri alarak yeni bir saksıya, yeni bir toprağa daldırırsanız alın size yeni bir güzellik.
Hazır söz çeliklerden devam ediyorken, geçen hafta gündeme gelen bir konuyu açmak isterim. Geçen hafta höşera (Heuchera) bitkilerinden kök çeliği almaktan bahsetmiştik. Höşera’nın Türkçesi var mıdır, yok mudur, bilmiyoruz? Son yılların moda bitkisi diyebiliriz. Aslında Kuzey Amerika bitkisi olan bu bitki, aynı cinsten birçok bitki ile yapılmış hibritleşme çalışması sonucunda sarı, kırmızı, siyaha yakın mor gibi renkleri elde edilmiştir. Zaman içinde, bu bitkilerin orta kısımları yapraksız kalarak biraz yozlaşıyor; zaman zaman bitki zayıflayarak cılız bir hale geliyor. Bu durumda, 3 senede bir kök çelikleri alarak höşeraların güzelliklerini devam ettirebilirsiniz.
Aslına bakarsanız höşeralardan kök çeliği almak zor değildir. Keskin bir bahçe makasının ucunu, alkol ile temizleyin. Daha sonra köksaplar ile kollar atarak ilerleyen höşeraların, bu köksapların 20 cm. kadarını düzgün olarak keserek 10 ya da 15 dakika kadar kuruduktan sonra, yatay olarak geçirgen kum, toprak, perlit vb. karşımının üzerine hafifçe bastırarak koyun. Söz konusu işlemleri şimdi, bu sonbahar yapıyorsanız, ilkbaharda toprağa dikebilirsiniz. Hemen burada eklememiz gerekecek. Önümüzdeki yaz da bu seneki kadar kurak ve sıcak geçecekse yazın bolca sulamanızı ve sonbaharda bahçeye dikmenizi öneririm.
Bu hafta gazetemizin baskısında Argir Liaje’nin bize yolladığı T. zebrina fotoğrafı yer alacak. Paylaştığımız diğer fotoğraf ise, açık yeşil höşera, yeni çıkan yaprakları ise kiremit rengi çıkıyor. Artık çoğaltmasını öğrendiğimize göre, cılızlaşmasından korkmayalım.
Keyifli Bahçeler…..
